Algemene omschrijving
Observatie is kijken hoe iets gebeurd of hoe iemand zich gedraagt. Ook kan observatie worden gebruikt om vast te stellen waar knelpunten zitten in de interactie tussen product en de gebruiker ervan.
Vormen van de methode
- Gestructureerde observatie
Bij een gestructureerde observatie is van te voren precies vastgesteld waarop gelet wordt door de observatoren. Op deze punten kan dan gescoord worden op een observatie formulier waar deze “aandachtspunten” op vermeld staan. Hierdoor zijn de resultaten van de deelnemende respondenten gemakkelijk naast elkaar te leggen en kan makkelijk worden vastgesteld welke aandachtspunten een probleem zijn.
- Ongestructureerde observatie
Een ongestructureerde observatie is het tegenovergestelde van een gestructureerde observatie. Bij een ongestructureerde observatie is van te voren geen concreet observatiedoel vastgelegd. Er word eigenlijk gewoon gekeken naar wat er gebeurd tijdens een bepaalde activiteit of een bepaalde handeling en hierdoor kunnen opvallende zaken naar voren komen. Bij deze vorm van observeren wordt veel meer vrijheid gegeven, dit kan er in sommige gevallen voor zorgen dat resultaten moeilijker met elkaar te vergelijken zijn.
- Participerende observatie
Tijdens een participerende observatie neemt de onderzoeker zelf deel aan de activiteit of omgeving waarin de observatie plaatsvindt. Hierdoor valt de observator minder op en kan hij daadwerkelijk ervaren hoe het is om deel te nemen in de activiteit.
Voor- en Nadelen
Gestructureerde observatie |
|
Voordelen |
Nadelen |
Makkelijke te scoren |
Vastgestelde handelingen waardoor onvoorziene zaken niet/moeilijk te scoren zijn |
Focus op bepaalde handelingen |
Goede inschatting nodig van de activiteiten die plaats kunnen vinden tijdens de observatie |
Waarnemingen kunnen subjectief worden opgevat |
Ongestructureerd observatie |
|
Voordelen |
Nadelen |
Een meer open kijk op de situatie |
Resultaten moeilijker met elkaar te vergelijken |
Weinig voorbereidingstijd nodig |
Waarnemingen kunnen subjectief worden opgevat |
Participerende observatie |
|
Voordelen |
Nadelen |
Onderzoeker valt minder op |
De onderzoeker moet deelnemen aan de activiteit tijdens de observatie |
Onderzoeker kan zich beter inleven in de situatie |
Waarnemingen kunnen subjectief worden opgevat |
Handleiding
Eerst moet worden vastgesteld wat de onderzoeker precies te weten wil komen en hoe de onderzoeker dit denkt te kunnen zien. Daarna moet er een keuze worden gemaakt wat voor type observatie daar het beste bij past en in welke omgeving deze het beste plaats kan vinden. Afhankelijk van het gekozen observatie type zal er een keuze gemaakt worden hoe de data uit observatie zal worden vastgelegd. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een beschrijving van wat er geconstateerd wordt of bijvoorbeeld met behulp van een observatieschema (een schema waarin vooraf bepaalde punten of aspecten zijn opgenomen, ook kan er voor gekozen worden om een cijfer te geven op bepaalde onderdelen. Vaak is het verstandig om een observatie op te nemen op een videocamera omdat je als observator dan de observatie op elk moment terug kan kijken en omdat je als observator heel snel essentiële informatie mist. Helaas is het in sommige situaties niet gewenst om op te nemen en er is altijd toestemming voor opnames nodig van alle deelnemers.
Benodigdheden:
- Observatieschema
- Videocamera
- Operationalisatieschema
Fasen in het onderzoek
- Oriënterende fase
- Onderzoeksfase
- Gebruiksfase